Auteur: Marc Wiegman
Deelprotocollen

Sluiten mond overledene

Wanneer dient men de mond van de overledene te sluiten.

Bij voorkeur sluit men de mond van de overledene voor het intreden van de rigor mortis. Na het intreden van de rigor mortis kan het sluiten van de mond een moeizame handeling zijn. Voor het sluiten van de mond heeft mondinspectie en eventuele mondzorg plaats. Zie hiervoor het item “Mondzorg bij een overledene”.

    Belangrijk

    Plaats een eventuele gebitsprothese zo spoedig als mogelijk na het intreden van de dood, maar in elk geval voor het intreden van de rigor mortis.
    Het plaatsen van een gebitsprothese na het intreden van de rigor mortis is een zeer moeizame zo niet onmogelijke aangelegenheid.

In sommige gevallen zijn geen hulpmiddelen nodig om de mond te sluiten. Als de lippen keurig en ontspannen bij elkaar komen ligt de overledene er meestal mooi bij.

Als de lippen niet bij elkaar komen

Als de lippen niet bij elkaar komen is de eerste handeling die u kunt uitvoeren het hoger leggen van het hoofd, bijvoorbeeld door het hoofd op een dikkere kussen te leggen of door een handdoekrol onder het kussen (ter hoogte van het achterhoofd) te plaatsen.
Door deze handeling komt de kin meer naar de borst waardoor de mond veelal sluit.
Ook kan het hoofd van de overledene worden gekanteld waarbij de kin naar de borst gaat waardoor de mond veelal sluit.

Verkeerde methoden om de mond te sluiten

Er zijn verschillende verkeerde methoden om de om de mond van een overledene te sluiten. Bij het toepassen van deze methoden wordt niet de mond gesloten maar komt het (gehele) bovenlichaam van de overledene omhoog. Bij gebruik van een bedkoelsysteem of een multikoeler wordt hierdoor het bovenlichaam van de overledene niet voldoende gekoeld waardoor een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces kan optreden.
Een ander nadeel is dat door het omhoog plaatsen van het bovenlichaam de overledene mogelijk in een niet-natuurlijke houding in de kist ligt als in deze stand de rigor mortis is ingetreden.

Dergelijk verkeerde handelwijze komt men op verpleegafdelingen in de gezondheidszorg nog met regelmaat tegen.

Voorbeelden met afbeeldingen

Ligging overledene 1
Te zien is dat door de plaatsing van de kussens onder het hoofd en de schouders het bovenlichaam omhoog komt.

Ligging overledene 2
Doordat het bovenlichaam van de overledene omhoog komt blijft deze houding in stand na het intreden van de rigor mortis. Dit heeft mogelijk gevolgen voor de plaatsing van de overledene in de kist. Ook zal een aangebrachte bedkoelsysteem het bovenlichaam en het hoofd van de overledene niet adequaat koelen waardoor het risico op een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces aanwezig is..

Ligging overledene 3
Ook ziet men in de praktijk dat een eventuele open ruimte tussen schouders en nek wordt opgevuld met handdoekrollen. Ook in dit geval zal een geplaatste bedkoelsysteem het hoofd van de overledene niet koelen.

Ligging overledene 4
Doordat het bovenlichaam van de overledene omhoog komt zal mogelijk sprake zijn van een onnatuurlijke houding in de kist door de aanwezige rigor mortis.

Ligging overledene 5
Door het omhoog zetten van het hoofdeinde van het bed zal de mond van de overledene niet sluiten. Na het intreden van de rigor mortis heeft de overledene mogelijk een onnatuurlijke houding in de kist.

Ligging overledene 6
Het omhoog zetten van het hoofdeinde van het bed geeft ook problemen bij het plaatsen van een bedkoelsysteem, vooral als de rigor mortis als is ingetreden voor het plaatsen van het bedkoelsysteem.

Hulpmiddelen om de mond te sluiten

Als door het hoger leggen of kantelen van het hoofd de lippen nog niet sluiten zijn verschillende technische handelingen en hulpmiddelen mogelijk.

  • Kinsteun

    Voor overledenenzorg bestaan verschillende soorten kinsteunen.
    Sommige soorten kinsteunen kunt u instellen en andere weer afbreken tot op de gewenste lengte.
    Kinsteunen die kunnen worden afgebroken om de juiste lengte te bereiken hebben niet de voorkeur omdat door de breuklijn beschadigingen kunnen optreden aan de overledene.

  • Kinbeugel

    Deze beugel zit om de hals waarbij de kin volledig steun krijgt.

  • Handdoekrol

    In sommige gevallen is het mogelijk dat een handdoekrol onder de kin de lippen keurig bij elkaar brengt.

  • Handdoek

    Een handeling die er bijna altijd voor zorgt dat de lippen bij elkaar komen is als volgt: vouw een handdoek in de lengte twee keer op zodat u een lang ‘lint’ krijgt. Plaats het midden van het lint onder de kin. Duw de lippen naar elkaar toe tot deze gesloten zijn. Til het hoofd op en leg de flappen links en rechtsom onder het hoofd en leg het hoofd op deze flappen. Het gewicht van het hoofd zorgt ervoor dat de handdoek op zijn plaats en de mond gesloten blijft.

  • Dichtplakken van de mond

    Doe dit nooit! Door de lijkstijfheid (rigor mortis) blijven de lippen in de eerste instantie mooi en ontspannen gesloten. Na ongeveer drie dagen ontspannen de spieren echter waardoor de stijfheid (rigor mortis) uit het lichaam verdwijnt. Door deze ontspanning ontspannen ook de kaakspieren. De mond gaat openstaan waarbij de geplakte lippen gesloten blijven. Het gezicht krijgt hierdoor een lang gestrekte vorm. Het zien daarvan zal het rouwproces van de nabestaanden niet ten goede komen. In het ergste geval scheuren de lippen open.

  • Dichtnieten van de mond

    Deze handeling wordt uitsluitend door professionals gedaan die bekwaam zijn in deze handeling. Bij deze handeling worden overigens niet de lippen zelf aan elkaar gefixeerd!

  • Sluiten van de mond door middel van hechttechnieken (dichthechten van de mond)

    Vaak is de gedachte dat bij deze toepassing de lippen aan elkaar worden gehecht. Dit is niet het geval!
    Deze handeling wordt uitsluitend door professionals gedaan die bekwaam zijn om deze handeling uit te voeren.
    Zie voor meer informatie het item “Sluiten van de mond door middel van hechttechnieken”.

Naar handelwijze en productinformatie


Protocol overledenenzorg / afleggen / laatste zorg overledene

  1. Inleiding
  1. Veiligheid medewerker(s) bij overledenenzorg
  1. Het doel van de laatste zorg
  1. Mogelijkheden en beperkingen bij overledenenzorg
  1. De uitvaartondernemer
  1. Cultuur en religie bij verzorging overledene
  1. Wanneer mag worden begonnen met de laatste zorg?
  1. Handelingen tussen moment van overlijden en laatste zorg
  1. De nabestaanden (de opdrachtgever) - overledenenzorg / uitvaartzorg
  1. Nabestaanden helpen mee met de laatste zorg
  1. Hygiëne tijdens overledenenzorg
  1. Koelen ter conservering overledene
  1. Wat is nodig bij de laatste zorg?
  1. Advies omtrent laatste zorg overledene
  1. Ontkleden overledene
  1. Wassen overledene
  1. Aandoen van incontinentiemateriaal bij een overledene
  1. Scheren overledene
  1. Neusverzorging overledene
  1. Mondzorg bij een overledene
  1. Overledene en gebitsprothese
  1. Haarverzorging overledene
  1. Nagelverzorging overledene
  1. Wondverzorging en restauratie overledene
  1. Het aankleden van een overledene
  1. Overledene en panty’s, nylon kousen en schoenen
  1. Verzorging lippen overledene
  1. Make-up overledene
  1. Sieraden overledene
  1. Overledene en camoufleren van huidverkleuringen, huidoneffenheden en huiddefecten
  1. Laatste handelingen en opbaren overledene
  1. Sluiten mond overledene
  1. Overledene en lekken uit de mond
  1. Sluiten ogen overledene
  1. Geurvorming overledene
  1. Identificatie overledene
  1. Thanatopraxie / balsemen (embalming)
  1. Overledene en drains, katheters, infuus, ap stoma, up stoma, tracheastoma en maagsonde
  1. Overledene en medische toepassing met batterij (oa. pacemaker)
  1. Obductie / sectie / inwendige lijkschouw
  1. Overledenenzorg bij donatie
  1. Ter beschikking stelling van de wetenschap
  1. De Hersenbank
  1. Overdracht van kleding van de overledene aan de nabestaanden
  1. Belangrijke wetenswaardigheden voor nabestaanden
  1. Overdracht tussen de verschillende disciplines

© Copyright 2005 - Wiegman Communications www.uitvaart-adresgids.nl / www.overledenenzorgpro.nl