Koelelementen

In geval van het koelen van foetus of een zeer kleine baby kan eventueel gebruik worden gemaakt van koelelementen. Onder koelelementen wordt verstaan de koelelementen die ook worden gebruikt als camping koelelementen voor een koelbox.

Risico

Aan gebruik van deze koelelementen zit als reëel risico dat de mogelijkheid bestaat dat sprake kan zijn van een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces.
Dit heeft twee oorzaken:

• Bij een foetus / baby is sprake van zeer veel vocht op cellulair niveau;
• De kwaliteit van koude ter conservering wisselt sterk.

Toch wordt regelmatig gebruikgemaakt van deze conserveringsmethode omdat nabestaanden op deze manier zonder teveel technische toepassingen in privéomgeving afscheid kunnen nemen van de overleden foetus / baby.

Het is aan de professional om in overleg met de nabestaanden de mogelijkheden, de toepassing en de risico’s goed door te nemen om tot een wenselijke conserveringsmethode te komen!

Voor het aanbrengen van wijzigingen aan de overledene en het wijzigen van omgevingsomstandigheden voordat de lijkschouw heeft plaatsgevonden is toestemming nodig van de behandelend arts die de lijkschouw verricht.
Wijzigingen aan de overledene en de omgeving van overlijden voor aanvang lijkschouw kunnen de bevindingen van de schouwarts beïnvloeden. De mogelijkheid om het doel van de lijkschouw te realiseren, namelijk onderzoek naar de aard van overlijden (natuurlijk- / niet-natuurlijk overlijden), wordt de schouwarts dan mogelijk ontnomen.

Aangebrachte wijzigingen dienen voor aanvang lijkschouw in elk geval aan de schouwarts te worden doorgegeven zodat deze de wijzigingen in zijn / haar conclusies kan meenemen.

NB: Er heeft geen lijkschouw plaats op een menselijke vrucht die na een zwangerschapsduur van minder dan 24 weken levenloos ter wereld is gekomen dan wel binnen 24 uur na de geboorte is overleden. (Wet op de lijkbezorging Artikel 2, 2)

Zie voor meer informatie het item “De lijkschouw”.

In geval van een (vermoedelijk) niet-natuurlijk overlijden mogen nooit wijzigingen worden aangebracht aan de overledene en aan de omgeving waarin het overlijden heeft plaatsgevonden. De gemeentelijke lijkschouwer dient zo spoedig als mogelijk te worden ingeschakeld!

NB: Er heeft geen lijkschouw plaats op een menselijke vrucht die na een zwangerschapsduur van minder dan 24 weken levenloos ter wereld is gekomen dan wel binnen 24 uur na de geboorte is overleden. (Wet op de lijkbezorging Artikel 2, 2)

Zie voor meer informatie het item “De lijkschouw”.

Airconditioning (Airco)

Een airconditioning kan bij warme omgevingstemperaturen worden geplaatst ter ondersteuning van een bedkoelsysteem of kistkoelsysteem. Een aanwezige airconditioning voorkomt ook mogelijke onwenselijke koudeverlies van het bedkoelsysteem of kistkoelsysteem aan de omgeving.

Vooral in geval van warme omgevingstemperaturen bestaat de mogelijkheid tot het intreden van een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces.
Doel is om de overledene tot aan de dag van de uitvaart goed te conserveren zodat nabestaanden de gehele periode tot aan de uitvaart de mogelijkheid hebben om afscheid te nemen van de overledene. Een aanwezige airconditioning kan daarbij ondersteuning bieden.

Tussen lijkschouw en overledenenzorg

In geval onduidelijkheid bestaat wanneer de lijkschouw plaatsheeft of als de lijkschouw lang op zich laat wachten kan men trachten het ontbindingsproces te remmen door invloed uit te oefenen op de omgevingstemperatuur.
Dit kan door middel van het plaatsten van een airconditioning (airco) zodat de omgevingstemperatuur kunstmatig wordt gekoeld.

Voor het aanbrengen van wijzigingen aan de overledene en het wijzigen van omgevingsomstandigheden voordat de lijkschouw heeft plaatsgevonden is toestemming nodig van de behandelend arts die de lijkschouw verricht.
Wijzigingen aan de overledene en de omgeving van overlijden voor aanvang lijkschouw kunnen de bevindingen van de schouwarts beïnvloeden. De mogelijkheid om het doel van de lijkschouw te realiseren, namelijk onderzoek naar de aard van overlijden (natuurlijk- / niet-natuurlijk overlijden), wordt de schouwarts dan mogelijk ontnomen.

Aangebrachte wijzigingen dienen voor aanvang lijkschouw in elk geval aan de schouwarts te worden doorgegeven zodat deze de wijzigingen in zijn / haar conclusies kan meenemen.

Zie voor meer informatie het item “De lijkschouw”.

In geval van een (vermoedelijke) niet-natuurlijk overlijden mogen nooit wijzigingen worden aangebracht aan de overledene of aan de omgeving waarin het overlijden heeft plaatsgevonden. De gemeentelijke lijkschouwer dient zo spoedig als mogelijk te worden ingeschakeld!

Zie voor meer informatie het item “De lijkschouw”.

De ventilator van het koelsysteem moet kunnen ventileren en mag daarom niet strak tegen de muur staan. Als de ventilator het koelsysteem niet voldoende kan koelen ontstaat brandgevaar!

Onderhoud koelsysteem

Een koelsysteem is een hulpmiddel dat onderhoud behoeft.
Voor goed functioneren is van belang dat periodiek onderhoud plaatsheeft.
Informatie over periodiek onderhoud staat beschreven in een bijgeleverde handleiding van het koelsysteem.

Bedkoelsysteem / bedkoeling

De mogelijkheid bestaat om een overledene in bed op te baren.
Als conserveringstechniek kan dan koeling door het plaatsten van een bedkoelsysteem plaatsvinden.

Voordelen van deze mogelijkheid zijn dat de overledene in thuissituatie blijft (in eigen bed), dat nabestaanden op elk moment dat zij dit wensen de overledene kunnen zien en dat nabestaanden niet worden geconfronteerd met een kist in thuissituatie (wat in geval van een kistkoelsysteem wel het geval is).

Hoofdsteun

Bij gebruikmaking van een bedkoelsysteem kan als aanvullende accessoire een hoofdsteun worden geplaatst om het hoofd van de overledene door middel van contactkoeling te koelen. Zie het item “Hoofdsteun”.

“Risico-overledenen”

In geval van grote overledenen, overledenen met een corpulent postuur of overledenen waarbij sprake is van veel vocht op cellulair niveau is het raadzaam om geen gebruik te maken van een bedkoelsysteem.
In dit geval bestaat bij gebruik van een bedkoelsysteem de mogelijkheid dat door ontoereikende koeling een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces plaatsheeft.

In geval toch gebruik wordt gemaakt van een bedkoelsysteem is het raadzaam om de overledene eerst 24uur geheel door te koelen in een koelcel.

Warme omgevingstemperaturen

In geval van een warme omgevingstemperatuur bestaat de mogelijkheid dat veel koude van het koelsysteem wordt afgegeven aan de omgeving in plaats van aan de overledene. Er heeft zo mogelijk geen voldoende koeling van de overledene plaats.
Het is raadzaam om bij hoge omgevingstemperaturen de overledene te koelen in een koelcel (zeker de eerste 24uur om zo de overledene goed door te koelen) en / of als hulpmiddel een airco plaatsen die de omgevingstemperatuur naar beneden brengt.
Het is aan de professional om samen met de nabestaanden de keuze te maken voor de beste optie!

Onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces

Bij koelen als conserveringstechniek bestaat altijd de mogelijkheid dat een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces plaatsheeft. Daar liggen voornamelijk 2 oorzaken aan ten grondslag:

1. De overledene heeft veel massa (is groot), de overledene is corpulent of de overledene heeft veel vocht op cellulair niveau. Een koelsysteem heeft niet snel genoeg de mogelijkheid om de overledene geheel af te koelen tot de wenselijke conserveringstemperatuur.

2. Er zit een te lange periode tussen het moment van overlijden en aanvang conserveren. Om adequaat te conserveren dient binnen 3 uur na overlijden aanvang te worden gemaakt met het koelen van de overledene. En verlate conservering komt met regelmaat voor in zorginstellingen (voornamelijk verpleeghuizen en soortgelijke instellingen) omdat men te laat begint met de laatste zorg of doordat men moet wachten tot de behandelende arts voorziet in de lijkschouw. Als nabestaanden en als uitvaartdienstverlener bent u doorgaans niet op de hoogte van een verlate conservering en als nabestaanden (en als verpleging) staat men veelal niet stil bij de urgentie van conserveren. In de praktijk komt dan ook met regelmaat voor dat zeer uitgebreid de tijd wordt genomen om te voorzien in de laatste zorg of dat men na een overlijden in een zorginstelling uren moet wachten tot de nabestaanden aanwezig zijn.

Medicatie van invloed op ontbindingsproces

In de praktijk komt in geval van een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces voor dat medicatiegebruik voor overlijden als oorzaak door de uitvaartdienstverlener wordt benoemd. Er zijn echter zeer weinig medicamenten die van invloed zijn op het ontbindingsproces na overlijden.
Omdat de uitvaartdienstverlener vaak onwetend is over een verlate aanvang van conservering zal deze mogelijk uit onbegrip medicatiegebruik als oorzaak benoemen. Zie voor meer informatie het item “Putrefactie” in het onderdeel “Ontbindingsproces: Het menselijk lichaam na overlijden”.

Voorkomen beschadiging matras

Koude door koeling en het harde materiaal van het koelsysteem kunnen een bedmatras beschadigen.
Plaats eventueel een deken ter bescherming van het matras tussen het matras en de koelplaat!

Voorkomen beschadiging antidecubitus matras

Een eventueel aanwezige antidecubitus matras dient altijd voor plaatsing van een bedkoelsysteem te worden verwijderd!

Wijze van koeling

Bij gebruik van een bedkoelsysteem wordt de overledene gekoeld door middel van contactkoeling.
De koelplaat geeft koude af beneden het vriespunt (veelal – 20° Celsius). De koude trekt via de rug van de overledene naar het hoogst gelegen punt (het hoofd van de overledene) en de extremiteiten (armen, handen en benen).

Het proces van het koelen van het gehele lichaam kan vele uren in beslag nemen en is mede afhankelijk van de lengte, de omvang en het gewicht van de overledene en de eventuele aanwezigheid van isolerende kleding. Doel van conservering door een bedkoelsysteem is dat de overledene wordt gekoeld waarbij het hoofd en de extremiteiten de wenselijke conserveringstemperatuur tussen de 3° en de 5° Celsius bereiken.

Bij warme omgevingstemperaturen zal het proces van afkoelen langzamer verlopen doordat veel koude van het koelelement wordt afgegeven aan de omgeving en de warme omgevingstemperatuur invloed heeft op de overledene.

Niet adequaat koelen kan van invloed zijn op de (onwenselijke) voortgang van het ontbindingsproces en de termijn van opbaring inkorten doordat de kist vroegtijdig moet worden gesloten.

Doorgaans zal een uitvaartdienstverlener nabestaanden adviseren over de mogelijkheden van conserveren van de overledene en de eventuele risico’s die daaraan zijn verbonden.

Voor het aanbrengen van wijzigingen aan de overledene en het wijzigen van omgevingsomstandigheden voordat de lijkschouw heeft plaatsgevonden is toestemming nodig van de behandelend arts die de lijkschouw verricht.
Wijzigingen aan de overledene en de omgeving van overlijden voor aanvang lijkschouw kunnen de bevindingen van de schouwarts beïnvloeden. De mogelijkheid om het doel van de lijkschouw te realiseren, namelijk onderzoek naar de aard van overlijden (natuurlijk- / niet-natuurlijk overlijden), wordt de schouwarts dan mogelijk ontnomen.

Aangebrachte wijzigingen dienen voor aanvang lijkschouw in elk geval aan de schouwarts te worden doorgegeven zodat deze de wijzigingen in zijn / haar conclusies kan meenemen.

Zie voor meer informatie het item “De lijkschouw”.

In geval van een (vermoedelijke) niet-natuurlijk overlijden mogen nooit wijzigingen worden aangebracht aan de overledene of aan de omgeving waarin het overlijden heeft plaatsgevonden. De gemeentelijke lijkschouwer dient zo spoedig als mogelijk te worden ingeschakeld!

Zie voor meer informatie het item “De lijkschouw”.

Plaatsing koelsysteem

Van groot belang is dat een koelsysteem goed wordt geplaatst zodat sprake is van maximale koeling van de overledene.
Informatie over plaatsing van het koelsysteem staat beschreven in de handleiding van het betreffende koelsysteem

De ventilator van het koelsysteem moet kunnen ventileren en mag daarom niet strak tegen de muur staan. Als de ventilator het koelsysteem niet voldoende kan koelen ontstaat brandgevaar!

Onderhoud koelsysteem

Een koelsysteem is een hulpmiddel dat onderhoud behoeft.
Voor goed functioneren is van belang dat periodiek onderhoud plaatsheeft.
Informatie over periodiek onderhoud staat beschreven in de bijgeleverde handleiding van het koelsysteem.

Kistkoelsysteem / kistkoeling

De mogelijkheid bestaat om een overleden op locatie in de kist op te baren.
Als conserveringstechniek kan dan koeling door het plaatsten van een kistkoelsysteem plaatsvinden.
Voordelen van deze mogelijkheid zijn dat de overledene in de kist op een wenselijke locatie geplaatst kan worden. Dit kan bijvoorbeeld in de thuissituatie zijn maar ook in een mortuarium, een kerk of in een uitvaartcentrum.
Vandaag de dag komt ook steeds meer voor dat een overledene in een zorginstelling op de kamer wordt opgebaard. Voor deze toepassing is de kistkoeling ook zeer geschikt.

Een niet mobiel kistkoelsysteem (zonder wielen) wordt geplaatst op schragen.

Afdekplaat

Bij gebruikmaking van een kistkoelsysteem kan als aanvullende accessoire een afdekplaat op de kist worden geplaatst om koude voor conservering in de kist te behouden. Zie het item “Afdekplaat”.

“Risico-overledenen”

In geval van grote overledenen, overledenen met een corpulent postuur of overledenen waarbij sprake is van veel vocht op cellulair niveau is het raadzaam om geen gebruik te maken van een kistkoelsysteem.
In dit geval bestaat bij gebruik van een kistkoelsysteem de mogelijkheid dat door ontoereikende koeling een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces plaatsheeft.

In geval toch gebruik wordt gemaakt van een kistkoelsysteem is het raadzaam om de overledene eerst 24uur geheel door te koelen in een koelcel.

Warme omgevingstemperaturen

In geval van een warme omgevingstemperatuur bestaat de mogelijkheid dat veel koude wordt afgegeven aan de omgeving in plaats van aan de overledene. Er heeft zo mogelijk geen voldoende koeling van de overledene plaats.
Het is raadzaam om bij hoge omgevingstemperaturen de overledene te koelen in een koelcel (zeker de eerste 24uur om zo de overledene goed door te koelen) of als hulpmiddel een airco plaatsen die de omgevingstemperatuur naar beneden brengt.

Het is aan de professional om samen met de nabestaanden de keuze te maken voor de beste optie!

Onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces

Bij koelen als conserveringstechniek bestaat altijd de mogelijkheid dat een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces plaatsheeft. Daar liggen voornamelijk 2 oorzaken aan ten grondslag:

1. De overledene heeft veel massa (is groot), de overledene is corpulent of de overledene heeft veel vocht op cellulair niveau. Een koelsysteem heeft niet snel genoeg de mogelijkheid om de overledene geheel af te koelen tot de wenselijke conserveringstemperatuur.

2. Er zit een te lange periode tussen het moment van overlijden en aanvang conserveren. Om adequaat te conserveren dient binnen 3 uur na overlijden aanvang te worden gemaakt met het koelen van de overledene. En verlate conservering komt met regelmaat voor in zorginstellingen (voornamelijk verpleeghuizen en soortgelijke instellingen) omdat men te laat begint met de laatste zorg of doordat men moet wachten tot de behandelende arts voorziet in de lijkschouw. Als nabestaanden en als uitvaartdienstverlener bent u doorgaans niet op de hoogte van een verlate conservering en als nabestaanden (en als verpleging) staat men veelal niet stil bij de urgentie van conserveren. In de praktijk komt dan ook met regelmaat voor dat zeer uitgebreid de tijd wordt genomen om te voorzien in de laatste zorg of dat men na een overlijden in een zorginstelling uren moet wachten tot de nabestaanden aanwezig zijn.

Medicatie van invloed op ontbindingsproces

In de praktijk komt in geval van een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces voor dat medicatiegebruik voor overlijden als oorzaak door de uitvaartdienstverlener wordt benoemd. Er zijn echter zeer weinig medicamenten die van invloed zijn op het ontbindingsproces na overlijden.
Omdat de uitvaartdienstverlener vaak onwetend is over een verlate aanvang van conservering zal deze mogelijk uit onbegrip medicatiegebruik als oorzaak benoemen. Zie voor meer informatie het item “Putrefactie” in het onderdeel “Ontbindingsproces: Het menselijk lichaam na overlijden”.

Wijze van koeling

Bij gebruik van een kistkoelsysteem wordt de overledene gekoeld door middel van contactkoeling en omgevingskoeling.
De koelplaat geeft koude af beneden het vriespunt (veelal – 20° Celsius). De koude trekt door de kistbodem via de rug van de overledene naar het hoogst gelegen punt (het hoofd van de overledene) en de extremiteiten (armen, handen en benen). Doordat koude zwaarder is dan warmte blijft de koude in de kist. Bij tocht of een frisse omgevingstemperatuur is het raadzaam om de kist af te dekken met een afdekplaat, zo blijft de koude in de kist behouden.

Het proces van het koelen van het gehele lichaam kan vele uren in beslag nemen en is mede afhankelijk van de lengte, de omvang en het gewicht van de overledene en de eventuele aanwezigheid van isolerende kleding. Doel van conservering door een kistkoelsysteem is dat de overledene wordt gekoeld tot wenselijke conserveringstemperatuur tussen de 3° en de 5° Celsius.

Bij warme omgevingstemperaturen zal het proces van afkoelen langzamer verlopen doordat veel koude van het koelelement wordt afgegeven aan de omgeving en de warme omgevingstemperatuur invloed heeft op de overledene.

Niet adequaat koelen kan van invloed zijn op de (onwenselijke) voortgang van het ontbindingsproces en de termijn van opbaring inkorten doordat de kist vroegtijdig moet worden gesloten.

Doorgaans zal een uitvaartdienstverlener nabestaanden adviseren over de mogelijkheden van conserveren van de overledene en de eventuele risico’s die daaraan zijn verbonden.

Voor het aanbrengen van wijzigingen aan de overledene en het wijzigen van omgevingsomstandigheden voordat de lijkschouw heeft plaatsgevonden is toestemming nodig van de behandelend arts die de lijkschouw verricht.
Wijzigingen aan de overledene en de omgeving van overlijden voor aanvang lijkschouw kunnen de bevindingen van de schouwarts beïnvloeden. De mogelijkheid om het doel van de lijkschouw te realiseren, namelijk onderzoek naar de aard van overlijden (natuurlijk- / niet-natuurlijk overlijden), wordt de schouwarts dan mogelijk ontnomen.

Aangebrachte wijzigingen dienen voor aanvang lijkschouw in elk geval aan de schouwarts te worden doorgegeven zodat deze de wijzigingen in zijn / haar conclusies kan meenemen.

Zie voor meer informatie het item “De lijkschouw”.

In geval van een (vermoedelijk) niet-natuurlijk overlijden mogen nooit wijzigingen worden aangebracht aan de overledene en aan de omgeving waarin het overlijden heeft plaatsgevonden. De gemeentelijke lijkschouwer dient zo spoedig als mogelijk te worden ingeschakeld!

Zie voor meer informatie het item “De lijkschouw”.

Plaatsing koelsysteem

Van groot belang is dat een koelsysteem goed wordt geplaatst zodat sprake is van maximale koeling van de overledene.
Informatie over plaatsing van het koelsysteem staat beschreven in de handleiding van het betreffende koelsysteem

De ventilator van het koelsysteem moet kunnen ventileren en mag daarom niet strak tegen de muur staan. Als de ventilator het koelsysteem niet voldoende kan koelen ontstaat brandgevaar!

Onderhoud koelsysteem

Een koelsysteem is een hulpmiddel dat onderhoud behoeft.
Voor goed functioneren is het van belang dat periodiek onderhoud plaatsheeft.
Informatie over periodiek onderhoud staat beschreven in een bijgeleverde handleiding van het koelsysteem.

Kistkoelsysteem met wielen / kistkoeling met wielen

De mogelijkheid bestaat om een overleden op locatie in de kist op te baren.
Als conserveringstechniek kan dan koeling door het plaatsten van een kistkoelsysteem plaatsvinden.
Voordelen van deze mogelijkheid zijn dat de overledene in de kist op een wenselijke locatie geplaatst kan worden. Dit kan bijvoorbeeld in de thuissituatie zijn, maar ook in een mortuarium, een kerk of in een uitvaartcentrum.
Vandaag de dag komt het ook steeds meer voor dat een overledene in een zorginstelling op de kamer wordt opgebaard. Voor deze toepassing is de kistkoeling ook zeer geschikt.

Een mobiel kistkoelsysteem kan door de aanwezigheid van wieltjes naar de gewenste locatie worden gereden.

Afdekplaat

Bij gebruikmaking van een kistkoelsysteem kan als aanvullende accessoire een afdekplaat op de kist worden geplaatst om koude voor conservering in de kist te behouden. Zie het item “Afdekplaat”.

“Risico-overledenen”

In geval van grote overledenen, overledenen met een corpulent postuur of overledenen waarbij sprake is van veel vocht op cellulair niveau is het raadzaam om geen gebruik te maken van een kistkoelsysteem.
In dit geval bestaat bij gebruik van een kistkoelsysteem de mogelijkheid dat door ontoereikende koeling een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces plaatsheeft.

In geval toch gebruik wordt gemaakt van een kistkoelsysteem is het raadzaam om de overledene eerst 24uur geheel door te koelen in een koelcel.

Warme omgevingstemperaturen

In geval van een warme omgevingstemperatuur bestaat de mogelijkheid dat veel koude wordt afgegeven aan de omgeving in plaats van aan de overledene. Er heeft zo mogelijk geen voldoende koeling van de overledene plaats.
Het is raadzaam om bij hoge omgevingstemperaturen de overledene te koelen in een koelcel (zeker de eerste 24uur om zo de overledene goed door te koelen) of als hulpmiddel een airco plaatsen die de omgevingstemperatuur naar beneden brengt.
Het is aan de professional om samen met de nabestaanden de keuze te maken voor de beste optie!

Onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces

Bij koelen als conserveringstechniek bestaat altijd de mogelijkheid dat een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces plaatsheeft. Daar liggen voornamelijk 2 oorzaken aan ten grondslag:

1. De overledene heeft veel massa (is groot), de overledene is corpulent of de overledene heeft veel vocht op cellulair niveau. Een koelsysteem heeft niet snel genoeg de mogelijkheid om de overledene geheel af te koelen tot de wenselijke conserveringstemperatuur.

2. Er zit een te lange periode tussen het moment van overlijden en aanvang conserveren. Om adequaat te conserveren dient binnen 3 uur na overlijden aanvang te worden gemaakt met het koelen van de overledene. En verlate conservering komt met regelmaat voor in zorginstellingen (voornamelijk verpleeghuizen en soortgelijke instellingen) omdat men te laat begint met de laatste zorg of doordat men moet wachten tot de behandelende arts voorziet in de lijkschouw. Als nabestaanden en als uitvaartdienstverlener bent u doorgaans niet op de hoogte van een verlate conservering en als nabestaanden (en als verpleging) staat men veelal niet stil bij de urgentie van conserveren. In de praktijk komt dan ook met regelmaat voor dat zeer uitgebreid de tijd wordt genomen om te voorzien in de laatste zorg of dat men na een overlijden in een zorginstelling uren moet wachten tot de nabestaanden aanwezig zijn.

Medicatie van invloed op ontbindingsproces

In de praktijk komt in geval van een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces voor dat medicatiegebruik voor overlijden als oorzaak door de uitvaartdienstverlener wordt benoemd. Er zijn echter zeer weinig medicamenten die van invloed zijn op het ontbindingsproces na overlijden.
Omdat de uitvaartdienstverlener vaak onwetend is over een verlate aanvang van conservering zal deze mogelijk uit onbegrip medicatiegebruik als oorzaak benoemen. Zie voor meer informatie het item “Putrefactie” in het onderdeel “Ontbindingsproces: Het menselijk lichaam na overlijden”.

Wijze van koeling

Bij gebruik van een kistkoelsysteem wordt de overledene gekoeld door middel van contactkoeling en omgevingskoeling.
De koelplaat geeft koude af beneden het vriespunt (veelal – 20° Celsius). De koude trekt door de kistbodem via de rug van de overledene naar het hoogst gelegen punt (het hoofd van de overledene) en de extremiteiten (armen, handen en benen). Doordat koude zwaarder is dan warmte blijft de koude in de kist. Bij tocht of een frisse omgevingstemperatuur is het raadzaam om de kist af te dekken met een afdekplaat, zo blijft de koude in de kist behouden.

Het proces van het koelen van het gehele lichaam kan vele uren in beslag nemen en is mede afhankelijk van de lengte, de omvang en het gewicht van de overledene en de eventuele aanwezigheid van isolerende kleding. Doel van conservering door een kistkoelsysteem is dat de overledene wordt gekoeld tot wenselijke conserveringstemperatuur tussen de 3° en de 5° Celsius.

Bij warme omgevingstemperaturen zal het proces van afkoelen langzamer verlopen doordat veel koude van het koelelement wordt afgegeven aan de omgeving en de warme omgevingstemperatuur invloed heeft op de overledene.

Niet adequaat koelen kan van invloed zijn op de (onwenselijke) voortgang van het ontbindingsproces en de termijn van opbaring inkorten doordat de kist vroegtijdig moet worden gesloten.

Doorgaans zal een uitvaartdienstverlener nabestaanden adviseren over de mogelijkheden van conserveren van de overledene en de eventuele risico’s die daaraan zijn verbonden.

Voor het aanbrengen van wijzigingen aan de overledene en het wijzigen van omgevingsomstandigheden voordat de lijkschouw heeft plaatsgevonden is toestemming nodig van de behandelend arts die de lijkschouw verricht.
Wijzigingen aan de overledene en de omgeving van overlijden voor aanvang lijkschouw kunnen de bevindingen van de schouwarts beïnvloeden. De mogelijkheid om het doel van de lijkschouw te realiseren, namelijk onderzoek naar de aard van overlijden (natuurlijk- / niet-natuurlijk overlijden), wordt de schouwarts dan mogelijk ontnomen.

Aangebrachte wijzigingen dienen voor aanvang lijkschouw in elk geval aan de schouwarts te worden doorgegeven zodat deze de wijzigingen in zijn / haar conclusies kan meenemen.

Zie voor meer informatie het item “De lijkschouw”.

In geval van een (vermoedelijk) niet-natuurlijk overlijden mogen nooit wijzigingen worden aangebracht aan de overledene en aan de omgeving waarin het overlijden heeft plaatsgevonden. De gemeentelijke lijkschouwer dient zo spoedig als mogelijk te worden ingeschakeld!

Zie voor meer informatie het item “De lijkschouw”.

Plaatsing koelsysteem

Van groot belang is dat een koelsysteem goed wordt geplaatst zodat sprake is van maximale koeling van de overledene.
Informatie over plaatsing van het koelsysteem staat beschreven in de handleiding van het betreffende koelsysteem

De ventilator van het koelsysteem moet kunnen ventileren en mag daarom niet strak tegen de muur staan. Als de ventilator het koelsysteem niet voldoende kan koelen ontstaat brandgevaar!

Onderhoud koelsysteem

Een koelsysteem is een hulpmiddel dat onderhoud behoeft.
Voor goed functioneren is van belang dat periodiek onderhoud plaatsheeft.
Informatie over periodiek onderhoud staat beschreven in een bijgeleverde handleiding van het koelsysteem.

Bedkoelsysteem voor kinderen / bedkoeling voor kinderen

De mogelijkheid bestaat om een overleden kind op bed op te baren.
Als conserveringstechniek kan dan koeling door het plaatsten van een kinderbedkoelsysteem plaatsvinden.

Voordelen van deze mogelijkheid zijn dat de overledene in thuissituatie blijft (in eigen bed), dat nabestaanden op elk moment dat zij dit wensen de overledene kunnen zien, en dat nabestaanden niet worden geconfronteerd met een kist in thuissituatie (wat in geval van een kistkoelsysteem wel het geval is).

Een kinderbedkoelsysteem werkt volgens hetzelfde principe als een bedkoelsysteem voor volwassenen maar heeft kleinere afmetingen waardoor een dergelijk koelsysteem in een kinderbed past.

Advies

Voor kinderen is opbaring in een symmetrische houding een onnatuurlijke houding. Leg het hoofd van een kind iets schuin en de armen niet stram op de borst. Erg jonge kinderen kunt u ook half op de zij leggen (in overleg met de ouders / nabestaanden). Indien opbaring in zijligging plaatsheeft op een bedkoeling dient men te controleren of het lichaam voldoende contact maakt met het koelelement om zo te kunnen voorzien in een adequaat koelproces.

Hoofdsteun

Bij gebruikmaking van een bedkoelsysteem kan als aanvullende accessoire een hoofdsteun worden geplaatst om het hoofd van de overledene door middel van contactkoeling te koelen. Zie het item “Hoofdsteun”.

“Risico-overledenen”

In geval van kinderen met een corpulent postuur of kinderen waarbij sprake is van veel vocht op cellulair niveau is het raadzaam om geen gebruik te maken van een bedkoelsysteem.
In dit geval bestaat bij gebruik van een bedkoelsysteem de mogelijkheid dat door ontoereikende koeling een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces plaatsheeft.

In geval toch gebruik wordt gemaakt van een bedkoelsysteem is het raadzaam om de overledene eerst 24uur geheel door te koelen in een koelcel.

Warme omgevingstemperaturen

In geval van een warme omgevingstemperatuur bestaat de mogelijkheid dat veel koude wordt afgegeven aan de omgeving in plaats van aan de overledene. Er heeft zo mogelijk geen voldoende koeling van de overledene plaats.
Het is raadzaam om bij hoge omgevingstemperaturen de overledene te koelen in een koelcel (zeker de eerste 24uur om zo de overledene goed door te koelen) of als hulpmiddel een airco plaatsen die de omgevingstemperatuur naar beneden brengt.
Het is aan de professional om samen met de nabestaanden de keuze te maken voor de beste optie!

Onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces

Bij koelen als conserveringstechniek bestaat altijd de mogelijkheid dat een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces plaatsheeft. Daar liggen voornamelijk 2 oorzaken aan ten grondslag:

1. De overledene heeft veel massa (is groot), de overledene is corpulent of de overledene heeft veel vocht op cellulair niveau. Een koelsysteem heeft niet snel genoeg de mogelijkheid om de overledene geheel af te koelen tot de wenselijke conserveringstemperatuur.

2. Er zit een te lange periode tussen het moment van overlijden en aanvang conserveren. Om adequaat te conserveren dient binnen 3 uur na overlijden aanvang te worden gemaakt met het koelen van de overledene. En verlate conservering komt met regelmaat voor in zorginstellingen (voornamelijk verpleeghuizen en soortgelijke instellingen) omdat men te laat begint met de laatste zorg of doordat men moet wachten tot de behandelende arts voorziet in de lijkschouw. Als nabestaanden en als uitvaartdienstverlener bent u doorgaans niet op de hoogte van een verlate conservering en als nabestaanden (en als verpleging) staat men veelal niet stil bij de urgentie van conserveren. In de praktijk komt dan ook met regelmaat voor dat zeer uitgebreid de tijd wordt genomen om te voorzien in de laatste zorg of dat men na een overlijden in een zorginstelling uren moet wachten tot de nabestaanden aanwezig zijn.

Medicatie van invloed op ontbindingsproces

In de praktijk komt in geval van een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces voor dat medicatiegebruik voor overlijden als oorzaak door de uitvaartdienstverlener wordt benoemd. Er zijn echter zeer weinig medicamenten die van invloed zijn op het ontbindingsproces na overlijden.
Omdat de uitvaartdienstverlener vaak onwetend is over een verlate aanvang van conservering zal deze mogelijk uit onbegrip medicatiegebruik als oorzaak benoemen. Zie voor meer informatie het item “Putrefactie” in het onderdeel “Ontbindingsproces: Het menselijk lichaam na overlijden”.

Voorkomen beschadiging matras

Koude door koeling en het harde materiaal van het koelsysteem kunnen een bedmatras beschadigen.
Plaats eventueel een deken ter bescherming van het matras tussen het matras en de koelplaat!

Voorkomen beschadiging antidecubitus matras

Een eventueel aanwezige antidecubitus matras dient altijd voor plaatsing van een bedkoelsysteem te worden verwijderd!

Wijze van koeling

Bij gebruik van een bedkoelsysteem wordt de overledene gekoeld door middel van contactkoeling.
De koelplaat geeft koude af beneden het vriespunt (veelal – 20° Celsius). De koude trekt via de rug van de overledene naar het hoogst gelegen punt (het hoofd van de overledene) en de extremiteiten (armen, handen en benen).

Het proces van het koelen van het gehele lichaam kan vele uren in beslag nemen en is mede afhankelijk van de lengte, de omvang en het gewicht van de overledene en de eventuele aanwezigheid van isolerende kleding. Doel van conservering door een bedkoelsysteem is dat de overledene wordt gekoeld waarbij het hoofd en de extremiteiten de wenselijke conserveringstemperatuur tussen de 3° en de 5° Celsius bereiken.

Bij warme omgevingstemperaturen zal het proces van afkoelen langzamer verlopen doordat veel koude van het koelelement wordt afgegeven aan de omgeving en de warme omgevingstemperatuur invloed heeft op de overledene.

Niet adequaat koelen kan van invloed zijn op de (onwenselijke) voortgang van het ontbindingsproces en de termijn van opbaring inkorten doordat de kist vroegtijdig moet worden gesloten.

Doorgaans zal een uitvaartdienstverlener nabestaanden adviseren over de mogelijkheden van conserveren van de overledene en de eventuele risico’s die daaraan zijn verbonden.

Voor het aanbrengen van wijzigingen aan de overledene en het wijzigen van omgevingsomstandigheden voordat de lijkschouw heeft plaatsgevonden is toestemming nodig van de behandelend arts die de lijkschouw verricht.
Wijzigingen aan de overledene en de omgeving van overlijden voor aanvang lijkschouw kunnen de bevindingen van de schouwarts beïnvloeden. De mogelijkheid om het doel van de lijkschouw te realiseren, namelijk onderzoek naar de aard van overlijden (natuurlijk- / niet-natuurlijk overlijden), wordt de schouwarts dan mogelijk ontnomen.

Aangebrachte wijzigingen dienen voor aanvang lijkschouw in elk geval aan de schouwarts te worden doorgegeven zodat deze de wijzigingen in zijn / haar conclusies kan meenemen.

Zie voor meer informatie het item “De lijkschouw”.

In geval van een (vermoedelijk) niet-natuurlijk overlijden mogen nooit wijzigingen worden aangebracht aan de overledene en aan de omgeving waarin het overlijden heeft plaatsgevonden. De gemeentelijke lijkschouwer dient zo spoedig als mogelijk te worden ingeschakeld!

Zie voor meer informatie het item “De lijkschouw”.

Plaatsing koelsysteem

Van groot belang is dat een koelsysteem goed wordt geplaatst zodat sprake is van maximale koeling van de overledene.
Informatie over plaatsing van het koelsysteem staat beschreven in de handleiding van het betreffende koelsysteem

De ventilator van het koelsysteem moet kunnen ventileren en mag daarom niet strak tegen de muur staan. Als de ventilator het koelsysteem niet voldoende kan koelen ontstaat brandgevaar!

Onderhoud koelsysteem

Een koelsysteem is een hulpmiddel dat onderhoud behoeft.
Voor goed functioneren is van belang dat periodiek onderhoud plaatsheeft.
Informatie over periodiek onderhoud staat beschreven in een bijgeleverde handleiding van het koelsysteem.

Kistkoelsysteem voor kinderen / kistkoeling voor kinderen

De mogelijkheid bestaat om een overleden op locatie in de kist op te baren.
Als conserveringstechniek kan dan koeling door het plaatsten van een kistkoelsysteem plaatsvinden.
Voordelen van deze mogelijkheid zijn dat de overledene in de kist op een wenselijke locatie geplaatst kan worden. Dit kan bijvoorbeeld in de thuissituatie zijn, maar ook in een mortuarium, een kerk of in een uitvaartcentrum.
Vandaag de dag komt het ook steeds meer voor dat een overledene in een zorginstelling op de kamer wordt opgebaard. Voor deze toepassing is de kistkoeling ook zeer geschikt.

Een kistkoelsysteem voor kinderen werkt volgens hetzelfde principe als een reguliere kistkoelsysteem maar is door de aangepaste afmetingen en afgifte van koeling vervaardigd voor de koeling van een kleine kist.

Advies

Voor kinderen is opbaring in een symmetrische houding een onnatuurlijke houding. Leg het hoofd van een kind iets schuin en de armen niet stram op de borst. Erg jonge kinderen kunt u ook half op de zij leggen (in overleg met de ouders / nabestaanden).

Afdekplaat

Bij gebruikmaking van een kistkoelsysteem kan als aanvullende accessoire een afdekplaat op de kist worden geplaatst om koude voor conservering in de kist te behouden. Zie het item “Afdekplaat”.

“Risico-overledenen”

In geval van kinderen met een corpulent postuur of kinderen waarbij sprake is van veel vocht op cellulair niveau is het raadzaam om geen gebruik te maken van een kistkoelsysteem.
In dit geval bestaat bij gebruik van een kistkoelsysteem de mogelijkheid dat door ontoereikende koeling een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces plaatsheeft.

In geval toch gebruik wordt gemaakt van een kistkoelsysteem is het raadzaam om de overledene eerst 24uur geheel door te koelen in een koelcel.

Warme omgevingstemperaturen

In geval van een warme omgevingstemperatuur bestaat de mogelijkheid dat veel koude wordt afgegeven aan de omgeving in plaats van aan de overledene. Er heeft zo mogelijk geen voldoende koeling van de overledene plaats.
Het is raadzaam om bij hoge omgevingstemperaturen de overledene te koelen in een koelcel (zeker de eerste 24uur om zo de overledene goed door te koelen) of als hulpmiddel een airco plaatsen die de omgevingstemperatuur naar beneden brengt.
Het is aan de professional om samen met de nabestaanden de keuze te maken voor de beste optie!

Onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces

Bij koelen als conserveringstechniek bestaat altijd de mogelijkheid dat een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces plaatsheeft. Daar liggen voornamelijk 2 oorzaken aan ten grondslag:

1. De overledene heeft veel massa (is groot), de overledene is corpulent of de overledene heeft veel vocht op cellulair niveau. Een koelsysteem heeft niet snel genoeg de mogelijkheid om de overledene geheel af te koelen tot de wenselijke conserveringstemperatuur.

2. Er zit een te lange periode tussen het moment van overlijden en aanvang conserveren. Om adequaat te conserveren dient binnen 3 uur na overlijden aanvang te worden gemaakt met het koelen van de overledene. En verlate conservering komt met regelmaat voor in zorginstellingen (voornamelijk verpleeghuizen en soortgelijke instellingen) omdat men te laat begint met de laatste zorg of doordat men moet wachten tot de behandelende arts voorziet in de lijkschouw. Als nabestaanden en als uitvaartdienstverlener bent u doorgaans niet op de hoogte van een verlate conservering en als nabestaanden (en als verpleging) staat men veelal niet stil bij de urgentie van conserveren. In de praktijk komt dan ook met regelmaat voor dat zeer uitgebreid de tijd wordt genomen om te voorzien in de laatste zorg of dat men na een overlijden in een zorginstelling uren moet wachten tot de nabestaanden aanwezig zijn.

Medicatie van invloed op ontbindingsproces

In de praktijk komt in geval van een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces voor dat medicatiegebruik voor overlijden als oorzaak door de uitvaartdienstverlener wordt benoemd. Er zijn echter zeer weinig medicamenten die van invloed zijn op het ontbindingsproces na overlijden.
Omdat de uitvaartdienstverlener vaak onwetend is over een verlate aanvang van conservering zal deze mogelijk uit onbegrip medicatiegebruik als oorzaak benoemen. Zie voor meer informatie het item “Putrefactie” in het onderdeel “Ontbindingsproces: Het menselijk lichaam na overlijden”.

Wijze van koeling

Bij gebruik van een kistkoelsysteem wordt de overledene gekoeld door middel van contactkoeling en omgevingskoeling.
De koelplaat geeft koude af beneden het vriespunt (veelal – 20° Celsius). De koude trekt door de kistbodem via de rug van de overledene naar het hoogst gelegen punt (het hoofd van de overledene) en de extremiteiten (armen, handen en benen). Doordat koude zwaarder is dan warmte blijft de koude in de kist. Bij tocht of een frisse omgevingstemperatuur is het raadzaam om de kist af te dekken met een afdekplaat, zo blijft de koude in de kist behouden.

Het proces van het koelen van het gehele lichaam kan vele uren in beslag nemen en is mede afhankelijk van de lengte, de omvang en het gewicht van de overledene en de eventuele aanwezigheid van isolerende kleding. Doel van conservering door een kistkoelsysteem is dat de overledene wordt gekoeld tot wenselijke conserveringstemperatuur tussen de 3° en de 5° Celsius.

Bij warme omgevingstemperaturen zal het proces van afkoelen langzamer verlopen doordat veel koude van het koelelement wordt afgegeven aan de omgeving en de warme omgevingstemperatuur invloed heeft op de overledene.

Niet adequaat koelen kan van invloed zijn op de (onwenselijke) voortgang van het ontbindingsproces en de termijn van opbaring inkorten doordat de kist vroegtijdig moet worden gesloten.

Doorgaans zal een uitvaartdienstverlener nabestaanden adviseren over de mogelijkheden van conserveren van de overledene en de eventuele risico’s die daaraan zijn verbonden.

Voor het aanbrengen van wijzigingen aan de overledene en het wijzigen van omgevingsomstandigheden voordat de lijkschouw heeft plaatsgevonden is toestemming nodig van de behandelend arts die de lijkschouw verricht.
Wijzigingen aan de overledene en de omgeving van overlijden voor aanvang lijkschouw kunnen de bevindingen van de schouwarts beïnvloeden. De mogelijkheid om het doel van de lijkschouw te realiseren, namelijk onderzoek naar de aard van overlijden (natuurlijk- / niet-natuurlijk overlijden), wordt de schouwarts dan mogelijk ontnomen.

Aangebrachte wijzigingen dienen voor aanvang lijkschouw in elk geval aan de schouwarts te worden doorgegeven zodat deze de wijzigingen in zijn / haar conclusies kan meenemen.

Zie voor meer informatie het item “De lijkschouw”.

In geval van een (vermoedelijk) niet-natuurlijk overlijden mogen nooit wijzigingen worden aangebracht aan de overledene en aan de omgeving waarin het overlijden heeft plaatsgevonden. De gemeentelijke lijkschouwer dient zo spoedig als mogelijk te worden ingeschakeld!

Zie voor meer informatie het item “De lijkschouw”.

Plaatsing koelsysteem

Van groot belang is dat een koelsysteem goed wordt geplaatst zodat sprake is van maximale koeling van de overledene.
Informatie over plaatsing van het koelsysteem staat beschreven in de handleiding van het betreffende koelsysteem

De ventilator van het koelsysteem moet kunnen ventileren en mag daarom niet strak tegen de muur staan. Als de ventilator het koelsysteem niet voldoende kan koelen ontstaat brandgevaar!

Onderhoud koelsysteem

Een koelsysteem is een hulpmiddel dat onderhoud behoeft.
Voor goed functioneren is van belang dat periodiek onderhoud plaatsheeft.
Informatie over periodiek onderhoud staat beschreven in een bijgeleverde handleiding van het koelsysteem.

Multikoeler (kist en bed)

Een multikoeler is geschikt voor zowel opbaring in bed als opbaring van de overledene in een kist.

• Kistkoelsysteem
• Bedkoelsysteem

Voor het aanbrengen van wijzigingen aan de overledene en het wijzigen van omgevingsomstandigheden voordat de lijkschouw heeft plaatsgevonden is toestemming nodig van de behandelend arts die de lijkschouw verricht.
Wijzigingen aan de overledene en de omgeving van overlijden voor aanvang lijkschouw kunnen de bevindingen van de schouwarts beïnvloeden. De mogelijkheid om het doel van de lijkschouw te realiseren, namelijk onderzoek naar de aard van overlijden (natuurlijk- / niet-natuurlijk overlijden), wordt de schouwarts dan mogelijk ontnomen.

Aangebrachte wijzigingen dienen voor aanvang lijkschouw in elk geval aan de schouwarts te worden doorgegeven zodat deze de wijzigingen in zijn / haar conclusies kan meenemen.

Zie voor meer informatie het item “De lijkschouw”.

In geval van een (vermoedelijk) niet-natuurlijk overlijden mogen nooit wijzigingen worden aangebracht aan de overledene en aan de omgeving waarin het overlijden heeft plaatsgevonden. De gemeentelijke lijkschouwer dient zo spoedig als mogelijk te worden ingeschakeld!

Zie voor meer informatie het item “De lijkschouw”.

Plaatsing koelsysteem

Van groot belang is dat een koelsysteem goed wordt geplaatst zodat sprake is van maximale koeling van de overledene.
Informatie over plaatsing van het koelsysteem staat beschreven in de handleiding van het betreffende koelsysteem

De ventilator van het koelsysteem moet kunnen ventileren en mag daarom niet strak tegen de muur staan. Als de ventilator het koelsysteem niet voldoende kan koelen ontstaat brandgevaar!

Onderhoud koelsysteem

Een koelsysteem is een hulpmiddel dat onderhoud behoeft.
Voor goed functioneren is van belang dat periodiek onderhoud plaatsheeft.
Informatie over periodiek onderhoud staat beschreven in een bijgeleverde handleiding van het koelsysteem.

Koelcel

Anders dan een kistkoelsysteem of een bedkoelsysteem betreft een koelcel een koelmogelijkheid op een vaste locatie.
Koelcellen voor conservering van overledenen bevinden zich voornamelijk in een professionele overledenenzorg omgeving zoals in een uitvaartcentrum of in een mortuarium van een ziekenhuis. Andere zorginstellingen zoals verpleeg- en verzorgingstehuizen beschikken soms ook over een koelcel.

Een groot nadeel van een koelcel is dat nabestaanden niet doorlopend de gelegenheid hebben om de overledene te zien. Vooraf zal eerst een afspraak gemaakt moeten worden. Een ander nadeel kan zijn dat de overledene niet in thuissituatie is maar in een “vreemde” professionele omgeving.

Een koelcel heeft als groot voordeel ten opzichte van andere koelmogelijkheden dat deze de overledene spoedig en gelijkmatig doorgekoelt tot de gewenste conserveringstemperatuur is bereikt. Hierdoor ontstaat een grotere mogelijkheid dat een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces tot aan de uitvaart uitblijft.

In geval van “risico overledenen” en bij warme omgevingstemperaturen is, vanwege het spoedige en gelijkmatige doorkoelen van de koelcel, dan ook het advies om gebruik te maken van conservering in een koelcel.
Mocht toch een andere koeltechniek als conservering worden gebruikt, dan is het advies om in elk geval de overledene 24uur in een koelcel te plaatsen zodat spoedig de gewenste conserveringstemperatuur wordt bereikt.

Onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces

Bij koelen als conserveringstechniek bestaat altijd de mogelijkheid dat een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces plaatsheeft. Daar liggen voornamelijk 2 oorzaken aan ten grondslag:

1. De overledene heeft veel massa (is groot), de overledene is corpulent of de overledene heeft veel vocht op cellulair niveau. Een koelsysteem heeft niet snel genoeg de mogelijkheid om de overledene geheel af te koelen tot de wenselijke conserveringstemperatuur.

2. Er zit een te lange periode tussen het moment van overlijden en aanvang conserveren. Om adequaat te conserveren dient binnen 3 uur na overlijden aanvang te worden gemaakt met het koelen van de overledene. En verlate conservering komt met regelmaat voor in zorginstellingen (voornamelijk verpleeghuizen en soortgelijke instellingen) omdat men te laat begint met de laatste zorg of doordat men moet wachten tot de behandelende arts voorziet in de lijkschouw. Als nabestaanden en als uitvaartdienstverlener bent u doorgaans niet op de hoogte van een verlate conservering en als nabestaanden (en als verpleging) staat men veelal niet stil bij de urgentie van conserveren. In de praktijk komt dan ook met regelmaat voor dat zeer uitgebreid de tijd wordt genomen om te voorzien in de laatste zorg of dat men na een overlijden in een zorginstelling uren moet wachten tot de nabestaanden aanwezig zijn.

Medicatie van invloed op ontbindingsproces

In de praktijk komt in geval van een onwenselijk voorspoedig ontbindingsproces voor dat medicatiegebruik voor overlijden als oorzaak door de uitvaartdienstverlener wordt benoemd. Er zijn echter zeer weinig medicamenten die van invloed zijn op het ontbindingsproces na overlijden.
Omdat de uitvaartdienstverlener vaak onwetend is over een verlate aanvang van conservering zal deze mogelijk uit onbegrip medicatiegebruik als oorzaak benoemen. Zie voor meer informatie het item “Putrefactie” in het onderdeel “Ontbindingsproces: Het menselijk lichaam na overlijden”.

Voor het aanbrengen van wijzigingen aan de overledene en het wijzigen van omgevingsomstandigheden voordat de lijkschouw heeft plaatsgevonden is toestemming nodig van de behandelend arts die de lijkschouw verricht.
Wijzigingen aan de overledene en de omgeving van overlijden voor aanvang lijkschouw kunnen de bevindingen van de schouwarts beïnvloeden. De mogelijkheid om het doel van de lijkschouw te realiseren, namelijk onderzoek naar de aard van overlijden (natuurlijk- / niet-natuurlijk overlijden), wordt de schouwarts dan mogelijk ontnomen.

Aangebrachte wijzigingen dienen voor aanvang lijkschouw in elk geval aan de schouwarts te worden doorgegeven zodat deze de wijzigingen in zijn / haar conclusies kan meenemen.

Zie voor meer informatie het item “De lijkschouw”.

In geval van een (vermoedelijk) niet-natuurlijk overlijden mogen nooit wijzigingen worden aangebracht aan de overledene en aan de omgeving waarin het overlijden heeft plaatsgevonden. De gemeentelijke lijkschouwer dient zo spoedig als mogelijk te worden ingeschakeld!

Zie voor meer informatie het item “De lijkschouw”.

Onderhoud koelsysteem

Een koelsysteem is een hulpmiddel dat onderhoud behoeft.
Voor goed functioneren is het van belang dat periodiek onderhoud plaatsheeft.
Informatie over periodiek onderhoud staat beschreven in een bijgeleverde handleiding van het koelsysteem.

Hoofdsteun

Om tijdens bedopbaring het hoofd van de overledene te koelen is een hoofdsteun als extra onderdeel optioneel.

De hoofdsteun geleidt de koude van het bedkoelsysteem naar het hoofd van de overledene zodat ook daar de gewenste conserverende temperatuur ontstaat.

Afdekplaat

Om de koude in de kist te behouden bij gebruik van een kistkoelsysteem kan gebruik worden gemaakt van een afdekplaat.

De afdekplaat wordt ook gebruikt om een piëteitsvolle opbaring te realiseren.

Een afdekplaat kan een kistdekseldeel betreffen waar bij plaatsing alleen het bovenlichaam van de overledene tijdens opbaring zichtbaar is.

Ook zijn er afdekplaten in de vorm van een kistdeksel met venster en afdekplaten die geheel uit plexiglas bestaan.

Afdekplaten die de gehele kist bedekken bestaan veelal uit 2 delen. Voor rouwbezoek kan het bovenste deel worden weggenomen waardoor er geen barrière is tussen de nabestaanden en de overledene.

Advies is om vooral in ruimten waar veel luchtverplaatsing plaatsheeft (tocht) een afdekplaat te gebruiken.

Ook in ruimten met een lage omgevingstemperatuur is het verstandig om een afdekplaat te gebruiken omdat anders de koude uit de kist opgaat in de omgeving en niet in de kist behouden blijft.